Tien jaar geleden lag Fabián Suárez op bed met rugklachten. In een poging zijn zinnen te verzetten las hij een boek: de biografie van fotograaf Robert Mapplethorpe. Het leven van de kunstenaar fascineerde hem zo dat hij een theaterstuk schreef geïnspireerd op diens leven. De titel, Caballos, verwees naar de foto die Mapplethorpe nam van zangeres en vriendin Patti Smith voor de cover van haar album Horses. Na te hebben meegewerkt aan een aantal korte films besloot Suárez dat het tijd werd voor een eigen film, een langere film, maar wel een onafhankelijke. Caballos is zijn indrukwekkende debuut.
Hoewel Caballos op talloze manieren verwijst naar Mapplethorpe's leven is de film allesbehalve een biopic. "Eén van de doelen van kunst is om de geschiedenis op een bepaalde manier te herschrijven," meent Suárez. Delen uit het leven van Mapplethorpe vormen in Caballos de basis voor een geheel nieuw verhaal, met het hedendaagse Havana als achtergrond.
Met zijn keuze voor een zwart-wit film verwijst Suárez direct naar de beroemde zwart-wit foto's van de fotograaf. "Maar het is niet alleen zijn kunst die ik bewonder," vertelt de regisseur. "Het is ook zijn persoonlijkheid, zijn revolutionaire karakter. De manier waarop hij zijn kunst verdedigde. En zijn concept van vriendschap, de manier waarop hij met mensen omging." Relaties vormen dan ook een belangrijk thema in Caballos, waarin hoofdpersoon Robi moet kiezen tussen het bijstaan van zijn zieke vriend Salomón of het achterna reizen van de aantrekkelijke zangeres Galaxia.
Artistieke vrijheid
In de revolutionaire houding van Mapplethorpe herkent Suárez ook wel iets van zichzelf. Hij houdt er niet van als mensen hem vertellen hoe hij een film moet maken en heeft er dan ook voor gekozen om een van het ICAIC (Instituto Cubano del Arte e Industria Cinematográficos, het invloedrijke Cubaanse filminstituut) onafhankelijke film te produceren. "Ik vind het belangrijk om artistiek gezien vrij te zijn." In dit opzicht beschouwt hij zijn werk als "heel politiek". "Dat politieke vormt ook wel een lastig punt. De grens tussen politiek en kunst is heel dun en kunst moet in mijn opinie geen politiek pamflet worden."
Subtieler dan Cubaanse klassiekers
Hierin verschilt zijn film naar eigen zeggen van de klassieke Cubaanse films, waarin er veelvuldig op een directe en ("altijd dezelfde") komische wijze wordt gereflecteerd op politieke situaties. Suárez kiest voor een meer subtiele, gelaagde aanpak. Hier komt zijn theaterachtergrond weer naar boven, want voor deze subtiliteit heeft hij zich laten inspireren door theaterschrijver Tsjechov, die in zijn werk veel aandacht besteedde aan subteksten. Caballos is dan ook vergeven van metaforen, die Suárez overigens niet eenduidig kan uitleggen: 'Iedereen die de film kijkt, zal de gebeurtenissen anders interpreteren.'
Memories of Underdevelopment
Hoewel Suárez dus geen fan is van de directe politieke grapjes in de films van bekende Cubaanse regisseurs zoals Tomás Gutiérrez Alea, vormt diens klassieker Memories of Underdevelopment op andere vlakken een grote inspiratie voor hem. "Gutiérrez Alea speelde in Memories of Underdevelopment met fragmentatie op een manier die ik heel interessant vind en ook zijn gebruik van archiefbeelden vind ik bijzonder. Ik vond het belangrijk om die film nog een keer samen te kijken met mijn editor voordat we begonnen aan het montageproces."
Financiering
Suárez' streven naar onafhankelijkheid heeft ook z'n prijs - letterlijk. Geen steun van het ICAIC betekent immers dat je een film op andere manieren moet financieren. Crowdfunding leverde niet genoeg op, maar met privé-investeringen en praktische hulp - "Veel oude vrienden van de filmschool werkten in de filmcrew en Carlos (Robi) is een goede vriend van mij" - kwam alles goed. Onafhankelijke Cubaanse filmmakers zijn momenteel aan het uitzoeken hoe ze op een georganiseerde wijze subsidies kunnen krijgen voor hun films. Hopelijk met snel resultaat, want Suárez heeft alweer plannen voor een volgende film.
'De cirkel is rond'
Dan nog iets opmerkelijks: sinds tien jaar geleden heeft Suárez geen last meer gehad van rugklachten - tot tien dagen geleden. Het was nog maar de vraag of hij aanwezig kon zijn op het festival. 'Het is de geest van Mapplethorpe,' grapt hij. 'Dit project is nu echt afgelopen. De cirkel is rond.'
De film Caballos had zijn wereldpremière op zaterdag 15 augusturs bij World Cinema Amsterdam en is nog te zien op vrijdag 21 augustus om 21.45 uur bij Rialto en op zaterdag 22 agustus om 21.15 uur bij de Balie.
Tekst en fotografie: Carline Lucassen