Aboozar Amini (1985, Afghanistan) emigreerde als tiener naar Nederland. In 2010 studeerde hij af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Recent heeft hij een driejarige master in regie voltooid aan de prestigieuze London Film School, "intensief, maar leerzaam", waar hij uitblonk in zijn shorts en documentaires. Het World Cinema Festival vertoont vandaag zijn film Angelus Novus (2015, 25'), die een momentopname is uit het dagelijkse leven van kinderen op de vlucht.
Schoenen poetsen
In de film volgen we de twee uit Afghanistan gevluchte broertjes Ali en Mamad die in Turkije een nieuw leven proberen op te bouwen. Dit is echter verre van makkelijk. De Turkse regering geeft geen permanente verblijfsvergunning aan vluchtelingen noch verschaft ze een financiële bijdrage. De jongens gaan daarom elke dag de straat op om schoenen te poetsen, zodat hun ouders de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Tot op een dag hun werkplek wordt ingepikt door een andere vluchteling en ze moeten vechten voor hun toekomst.
Zwemmen naar Griekenland
Het idee voor de film ontstond toen Amini een anekdote opving over twee gevluchte kinderen in Turkije: "Hun moeder hoorde ze op een nacht tegen elkaar fluisteren dat ze zwemles wilden gaan nemen om naar Griekenland te zwemmen. Een vreselijk naïef idee uiteraard, maar kinderen hebben geen weet van oorlog en gevaar. Rondom dit verhaaltje ben ik vervolgens een scenario gaan schrijven." De financiën voor de film werden gedekt door Amini's eigen bedrijf Silk Road Film Salon.
Broers
De twee jongens (10 en 12 jaar) werden door Amini gecast in Batman, in Zuidoost Turkije: "Ik heb talloze kinderen geïnterviewd, maar toen ik die twee zag wist ik het meteen. Zij waren gemaakt voor de film." Angelus Novus schetst een waarheidsgetrouw beeld van de broers, die in het dagelijks leven ook op straat werken. Daarnaast gaan ze naar school: "Hun moeder vindt het belangrijk dat de jongens integreren. Ze zijn trouwens ontzettend populair op school en hebben heel veel vriendjes. Ze spreken de Turkse taal vloeiend en doen het wat dat betreft uitstekend."
Zwaar lot
In de film gaan de broers op de vuist met een jongen die hun werkplek wil inpikken: "Dit maken de kinderen helaas dagelijks mee op straat. Elke dag is een strijd." De jongen blijkt ironisch genoeg ook een vluchteling te zijn en in dezelfde klas als een van de broers te zitten: "Het moment dat deze jongen de klas inloopt en Mamad recht in de ogen kijkt, is de twist van de film. De jongens beseffen dat ze hetzelfde zware lot dragen. Ze kennen hun geboorteland niet, maar hebben ook geen vast verblijf in Turkije. Ze kunnen zich nergens identificeren. Dit is een uitermate pijnlijk besef. Met één oogopslag valt hun hoop aan diggelen."
Angelus Novus
Het beroemde kunstwerk Angelus Novus (1920) van Paul Klee (1879-1940), dat in het bezit was van filosoof Walter Benjamin (1892-1940), is in die zin een symbool voor 'de omkering van de blik'. Op de aquarel is een engel afgebeeld die haar vleugels uitslaat om weg te vliegen, maar dan terugkijkt op het verleden en niet verder kan: "De angel of history. Bewust of onbewust draag je het verleden altijd met je mee. Ook deze kinderen die vol hoop en dromen zitten, maar tegengehouden worden door hun achtergrond."
Geen thuis
Angelus Novus is enerzijds een terugkoppeling naar Amini's eigen verleden als vluchteling: "Ik weet wie de jongens zijn, ik deel hun verhaal." Anderzijds is het een universeel verhaal over de zoektocht naar identiteit en hoop versus wanhoop: "Als vluchteling heb je geen identiteit, geen thuis. Één keer verplaatst, altijd verplaatst, zei Walter Benjamin die zelf ook een vluchteling was. De door hem zo gekoesterde engel van Paul Klee bestaat niet voor niets uit stukjes. Onderweg heb je delen van jezelf verloren."
Vervolgfilm
Momenteel is Amini bezig aan een vervolg van Angelus Novus, dat zich vooral zal concentreren op de moeder: "Zij maakt misschien wel het meeste mee van iedereen, omdat ze zich bewust is van de harde realiteit en de gevaren die haar kinderen lopen. Zij weet dat er geen weg terug is en wil hen beschermen. Toch zal ze haar kinderen moeten loslaten." Het vervolg zal ditmaal een lange film zijn. Het formaat van de short beschouwt Amini echter niet als een belemmering, maar juist als een uitdaging: "Wat je te zeggen hebt, moet je zeggen. Je hebt maar één kans."
De film Angelus Novus wordt vandaag (ZO 16 AUG) om 14.00 bij Rialto vertoond.
Tekst: Sarah Spaans