Maryulis Alfonso Yero (26 jaar, Cuba) presenteert met Las ventanas (The windows) de korte film waarmee ze afstudeerde aan de EICTV (de Cubaanse internationale school voor film en televisie). Ook twee andere korte films van haar worden in Rialto vertoond: Resina en Lui-Elle. Weinig dialoog, veel non-verbale communicatie.
Personages die ineens vervagen of recht de camera inkijken, sterke contrasten in de belichting, onverwachte plotwendingen die de kijker kippenvel bezorgen. De personages zijn vrouwen van middelbare leeftijd die jarig zijn, tienermeisjes, de relatie tussen moeders en dochters, een vrouw die verlangt naar liefde. Vrouwen dus. Maryulis legt uit: "Ik vind het boeiend om met vrouwelijke personages te werken. Niet omdat ik feminist ben maar omdat ik vrouw ben. Ze hadden ook over mannen kunnen gaan, maar dit heeft mijn voorkeur. Verhalen van vrouwen, korte verhalen, over grote onderwerpen."
Angst voor confrontatie
De hoofdrolspeelster in Las ventanas (The windows) is op de dag dat ze 40 jaar wordt aan het dromen over het leven dat ze had kunnen hebben. Fietsen, zwemmen, gezond eten, minder roken. Ze had een hond, man en kind kunnen hebben. In plaats daarvan zit ze met haar moeder die haar irriteert in een grauw appartement waar ze kleipoppetjes maakt voor de verkoop. "Veel elementen in de film zijn een metafoor. Het huis heeft veel ramen, maar niet naar buiten toe. Ze kijken uit op een binnenplaats, er is geen horizon. De onmogelijkheid om naar buiten te kijken, de confrontatie aan te gaan met de werkelijkheid van het leven. De angst die eruit spreekt, angst om gisteren achter je te laten omdat je niet weet wat er morgen komt. En behalve de fysieke muren zijn er de relationele muren tussen de personages. Het onvermogen te kunnen communiceren. De angst om de volgende leeftijdsfase in te gaan, de dochter die naar haar moeder kijkt, de spiegel die ze elkaar voorhouden." Als de moeder het huis verlaat kan de vrouw doen wat ze wil, maar in plaats van de straat op te gaan doet ze de deur van binnenuit op slot. Ze wil alleen zijn met haar gedachten, haar soms gevaarlijke gedachten, en gaat die misschien zelfs ten uitvoer brengen. De spanning in de film loopt ineens hoog op als de vrouw een bijl in haar hand neemt. Gaat ze zichzelf iets aandoen? De kleipoppetjes kijken bibberend toe. "Het tempo van de film is vrij traag, tot dat moment. Sommige kijkers kunnen het niet aanzien, doen hun hand voor hun ogen bij die scène. Het is echter niet mijn bedoeling om te provoceren. Lange tijd heb ik getwijfeld, zal ik die scène erin houden of eruit halen. Ik wil geen sfeer van horror neerzetten om het effect ervan. Toch heb ik besloten om het erin te laten."
Claustrofobie op een eiland
Het surrealistische karakter van Las ventanas roept vragen op. Wat is er met die vrouw aan de hand? Kan ze soms niet praten? Er is iets mis. Dit gevoel wordt nog versterkt door de droevige tekst van de titelsong: la libertad como todo en la vida, nació para morir (de vrijheid is, zoals alles in het leven, geboren om te sterven). "De woning en de kleipoppetjes zijn metaforen voor de situatie in Cuba, waar mensen hebben zo lang geleefd binnen de vier muren van het politiek bestuur. Het eiland waar ze niet vanaf konden. De claustrofobie van een ingesloten samenleving. Hele generaties die wachten op verandering, al zestig jaar lang. Nu begint er verandering in te komen, maar nog steeds blijven veel mensen 'binnen'. Mijn films verbeelden dat gevoel."
Hier blijven
De film werd vertoond op het festival Muestra de Jovenes Realisadores, het enige platform in Cuba waar jongeren uit de filmindustrie hun werk publiekelijk kunnen laten zien. Maryulis vertelt dat zij en nog één ander meisje de enige jonge vrouwelijke filmmakers zijn in Cuba. "Veel jongeren trekken weg uit Cuba. Ze gaan naar het buitenland om te studeren en films te maken. Ik blijf in Cuba, ik hou van het land. Ik wil verhalen vertellen van vrouwen met de situatie van Cuba als inspiratie." Las ventanas maakte ze samen met mijn partner Ernesto Calzado Llanos, die in 2014 de Caracol prijs heeft gewonnen van UNEAC (vereniging van schrijvers en kunstenaars van Cuba) als cinematographer. Daarna heeft ze ook met andere cameramensen gewerkt, wat ook goed beviel. In de toekomst zich verder ontwikkelen als filmmaker en haar eerste lange film gaan schrijven. Maar eerst neemt ze rust; in februari verwacht ze een baby.
Tekst: Marieke Hogeboom