Op World Cinema Amsterdam 2015, het filmfestival met films uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika, draaien dit jaar vier door het Hubert Bals Fonds-ondersteunde films: La obra del siglo, Dólares de arena, The Boda Boda Thieves en de officiële openingsfilm, Ixcanul. Ter gelegenheid van het festival interviewde IFFR de regisseur van Ixcanul, Jayro Bustamante.
In Ixcanul ('Vulkaan') volgen we de 17-jarige Maria, dochter van eenvoudige koffieplukkers in de hooglanden van Guatemala. Als Maya-meisje ligt haar toekomst al vast: een huwelijk met de opzichter van de plantage is al geregeld. Wat er aan de andere kant van de vulkaan ligt, zal ze nooit zien. Maar onder het oppervlak smeult Maria's vrijheidsdrang, tot de onvermijdelijke uitbarsting volgt. Uiteindelijk komt ze in de grote stad, maar niet op de manier waar ze van droomde.
Regisseur Jayro Bustamante keerde voor zijn prachtig gefotografeerde filmdebuut terug naar de regio waar hij opgroeide en werkte met niet-professionele acteurs uit de Cakchiquel Maya-gemeenschap. De casting vond plaats op de lokale markt. 'Op ons bord met Casting kwam niemand af. Pas toen we de oproep veranderden in 'Werk aangeboden' liep het storm. Hoofdrolspeelster Maria was de allerlaatste die zich meldde. Haar indringende blik viel me op. Ze keek me voortdurend recht in de ogen aan, wat vrij ongebruikelijk is voor een Maya-vrouw. Zo krachtig, alsof er iets op ontploffen stond.'
De natuur bracht de productie van de film op onverwachte wijze in een stroomversnelling. Bustamante: 'Door een ziekte onder de koffieplanten, zwarte roest, mislukte de hele oogst. Veel koffieplukkers dreigden werkloos te worden. Om de financiering van de film te versnellen sloot ik een persoonlijke lening af. Daardoor konden we eerder gaan draaien en de koffieplukkers die meespelen in de film toch voorzien van werk.'
'Toen we een ruwe eerste versie hadden van de film was ons geld op. Gelukkig konden we deze rough cut laten zien aan invloedrijke mensen van grote festivals, waaronder die van International Film Festival Rotterdam. En mede dankzij een bijdrage van hun Hubert Bals Fonds kon de film snel afgemaakt worden. Gelukkig maar, want we hadden al een aantal festivaluitnodigingen op zak, maar nog geen film!'
'Wat ik met deze film wil bereiken? Dat mensen in Guatemala eens een ander soort film zien dan een blockbuster. Nu kunnen ze voor het eerst een film zien in deze Maya-taal.'
'Verder is het een min of meer universeel verhaal, waarin ik ook de Maya-cultuur wilde laten zien, en dan vooral uit het oogpunt van de vrouwen. De discriminatie en het onrecht waar ze mee te maken hebben, maar ook de familiebanden, de tradities en rituelen. En hun verbintenis met de vulkaan - die zien de Maya's als een bron van leven.'
Daarnaast draaien ook IFFR 2015-films Giants en God Loves the Fighter, en CineMart 2014-project Mustang.
Ixcanul is nog te zien in Rialto op zondag 16 augustus (19.30u) en in de Balie op woensdag 19 augustus (19.15u).